ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>

เกร็ดความรู้ จากสารานุกรมไทย

มหาดเล็ก

มีบทนิยามว่า "ข้าราชการในพระราชสำนัก มีหน้าที่รับใช้พระเจ้าแผ่นดินผู้รับใช้ประจำเจ้านาย หรือผู้ที่ถวายตัวเป็นผู้รับใช้เจ้านาย

มหาดเล็กมีมาตั้งแต่โบราณกาล พระไอยการตำแหน่งนาพลเรือน  ซึ่งได้ตราขึ้นในรัชสมัย สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ (พ.ศ.1991 - 2031) ได้กำหนดศักดินามหาดเล็กไว้ เช่น นายศักดิ์ นายฤทธิ์ นายสิทและนายเดชศักดินา 800 นายจ่าเรศ นายจ่ายง นายจ่ารง และนายจ่ายวดศักดินา 600

ใน พ.ร.บ.กรมมหาดเล็ก ร.ศ.112 ได้แบ่งมหาดเล็กเป็นสี่จำพวกคือ

1. มหาดเล็กบรรดาศักดิ์ ได้แก่ บรรดามหาดเล็กที่ได้รับพระราชทานสัญญาบัตร
2. มหาดเล็กวิเศษ ได้แก่ บรรดาบุตรข้าราชการที่ถวายตัวเป็นมหาดเล็ก
3. มหาดเล็กคงกรมได้แก่ บรรดามหาดเล็กจำพวกต่าง ๆ และคนจำพวกที่จางวางหัวหมื่น และนายเวรจัดขึ้นรับราชการ และบรรดาคนที่ไม่ได้ถวายตัว
4. มหาดเล็กยาม ได้แก่ บรรดามหาดเล็กที่จางวางคัดเลือกจากมหาดเล็กวิเศษ หรือมหาดเล็กคงกรม ที่มีคุณวุฒิสมควรรับราชการได้ยกขึ้นเป็นมหาดเล็ก ประจำการเข้าเวรรับราชการที่ได้รับพระราชทานเงินเดือน

นอกจากมหาดเล็กดังกล่าวแล้ว ยังมีมหาดเล็กอีกพวกหนึ่งเรียกว่า มหาดเล็กไล่กา เป็นพนักงานคอยช่วยไล่กา ณ ที่ทรงบาตร ภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี พ.ศ.2475 กรมมหาดเล็กถูกลดฐานะลงมาเป็นกองมหาดเล็ก สังกัดสำนักพระราชวัง ข้าราชการมหาดเล็ก มีฐานะเป็นข้าราชการพลเรือน

>>> กลับหน้าหลัก สารานุกรมไทย >>>