ประวัติศาสตร์ ภูมิศาสตร์ บุคคลสำคัญ ประเทศและทวีป >>
สภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจ ของทวีปเอเชีย
ทวีปเอเชียมีลักษณะทางเศรษฐกิจ
สังคมและวัฒนธรรมที่แตกต่างกันออกไปตามสภาพทางภูมิศาสตร์ เชื้อชาติ
และภูมิหลังทางประวัติศาสตร์
ทรัพยากรธรรมชาติที่เป็นพื้นฐานทางเศรษฐกิจที่สำคัญของทวีปเอเชียได้แก่
แร่ธาตุ เอเชียเป็นทวีปที่อุดมด้วยทรัพยากรแร่ธาตุหลายชนิด
ที่สำคัญมีดังนี้
- ปิโตรเลียม และแก๊สธรรมชาติ
ทวีปเอเชียผลิตน้ำมันดิบและก๊าซธรรมชาติได้มากที่สุดของโลก แหล่งสำคัญ คือ
บริเวณอ่าวเปอร์เชีย ทะเลเหลือง ทะเลจีนใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
เป็นแหล่งที่มีน้ำมันสำรองมากถึงร้อยละ 60 ของแหล่งน้ำมันในโลก แหล่งอื่น ๆ
เช่น เขตเทือกเขาคอเคซัสในเอเชียกลาง ประเทศรัสเซีย จีน อินเดีย และอินโดนีเซีย
เป็นต้น
นอกจากนี้ทวีปเอเชียยังมีแร่ธาตุอยู่อีกหลายชนิดที่มีปริมาณมาก ได้แก่ ทังสเตน โครไมต์ แมงกานีส ปรอท สังกะสี ไมกา และรัตนชาติ - ถ่านหิน ทวีปเอเชียเป็นแหล่งถ่านหินที่ใหญ่ที่สุดในโลก ประมาณ 3ใน 5 ของปริมาณถ่านหินสำรองของโลก แหล่งสำคัญ คือ จีน อินเดีย และเขตไซบีเรียของรัสเซีย
- เหล็ก แหล่งแร่เหล็กในทวีปเอเชียมีปริมาณมากถึง 2 ใน 3 ของปริมาณแร่เหล็กสำรองของโลก แหล่งสำคัญ คือ รัสเซีย จีน และอินเดีย
- ดีบุก ทวีปเอเชียผลิตแร่ดีบุกได้มากที่สุดในโลก แหล่งสำคัญอยู่ในไทยอินโดนีเซีย และมาเลเซีย
ดิน ความอุดมสมบรูณ์ของทรัพยากรดินย่อมแตกต่างกันไปตามลักษณะภูมิอากาศและลักษณะภูมิประเทศ ทรัพยากรดินในแต่ละพื้นที่ของทวีปเอเชีย ย่อมมีความอุดมสมบูรณ์แตกต่างกันไปตามลักษณะภูมิประเทศ และภูมิอากาศ สรุปได้ดังนี้
- ดินในเขตอากาศอบอุ่นมีฝนปานกลาง เป็นดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ เหมาะสำหรับการเพาะปลูก
- ดินในเขตร้อนชื้น มีฝนตกชุก น้ำฝนจะชะล้างหน้าดินที่มีฮิวมัส ( Humus ) หรือสารอาหารของพืชออกไป ทำให้ดินขาดความอุดมสมบูรณ์
- ดินตะกอนในเขตที่ราบลุ่มแม่น้ำในเขตร้อน และดินภูเขาไฟในหมู่เกาะ ต่าง ๆ เป็นดินที่มีแร่ธาตุอาหารในดินอุดมสมบูรณ์ จึงเป็นแหล่งเพาะปลูกที่สำคัญ
น้ำ
เขตภูมิอากาศแบบมรสุมและเขตศูนย์สูตรโดยเฉพาะบริเวณที่อยู่ใกล้ชายฝั่งทะเลและเป็นภูมิประเทศด้านต้นลม
จะมีฝนตกชุกจึงเป็นบริเวณที่มีทรัพยากรน้ำอุดมสมบูรณ์
ส่วนพื้นที่อยู่ลึกเข้าไปหรือด้านปลายลมที่มีปริมาณฝนน้อยเป็นเขตแห้งแล้ง
และบางแห่งมีการสร้างเขื่อนที่มีแม่น้ำสายยาวไหลผ่าน
สามารถนำทรัพยากรน้ำมาใช้ประโยชน์ได้หนาแน่น ได้แก่ แม่น้ำสินธุและคงคาในเอเชียใต้
แม่น้ำโขง แม่น้ำเจ้าพระยา และแม่น้ำแดง ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นต้น
ทวีปเอเชียมีความอุดมสมบูรณ์ของแหล่งน้ำตามธรรมชาติค่อนข้างอุดมสมบูรณ์
เนื่องจากมีปริมาณฝนชุก สรุปได้ดังนี้
- แม่น้ำสายสำคัญที่เป็นแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร และเป็นพื้นที่ที่มีประชากรอาศัย
- การสร้างเขื่อนผลิตกระแสไฟฟ้าพลังน้ำ ประเทศที่ใช้ไฟฟ้าจากพลังน้ำ ได้แก่ อินเดีย ปากีสถาน ไทย และญี่ปุ่น เป็นต้น
ทรัพยากรป่าไม้ ทวีปเอเชียมีพื้นที่ป่าไม้ประมาณ 8.5 ล้านตารางกิโลเมตร หรือประมาณร้อยละ 20 ของพื้นที่ทวีป ได้ชื่อว่ามีพื้นที่ป่าไม้มากกว่าทวีปอื่น ๆ ทั้งหมด ป่าไม้ที่สำคัญ มีดังนี้
- ป่าไทกา ( Taiga ) เป็นป่าไม้เนื้ออ่อนเขตหนาวประเภทไม้สน มีจำนวนพื้นที่มากที่สุดมากกว่าป่าไม้ชนิดใด ๆ ของทวีปเอเชีย แหล่งสำคัญอยู่ในบริเวณแถบไซบีเรียของรัสเซีย
- ป่าไม้ผลัดใบเขตอบอุ่น เป็นป่าไม้เนื้อแข็งผสมกับป่าสน ไม้ที่มี คุณค่าทางเศรษฐกิจ คือ ไม้เมเปิล โอ๊ก และวอลนัท แหล่งสำคัญ ได้แก่ ญี่ปุ่น จีน เกาหลีใต้ และภาคใต้ของรัสเซีย
- ป่าไม้เขตร้อน ได้แก่
(1) ป่าดงดิบและป่าดิบชื้นในเขตศูนย์สูตรที่มีฝนตกชุก ไม้ที่มีค่า ทางเศรษฐกิจ ได้แก่ ไม้ยาง มะเกลือ และมะฮอกกานี
(2) ป่าเบญจพรรณ พบในเขตภูมิอากาศแบบทุ่งหญ้าเขตร้อนหรือ สะวันนา ซึ่งมีฤดูแล้งยาวนาน ไม้สำคัญ ได้แก่ ไม้สัก ชิงชัน แดง มะค่า ประดู่ ฯล
สัตว์ป่า เขตป่าไม้ของเอเชียมีสัตว์ป่าอยู่ชุกชุม โดยเฉพาะในพื้นที่ป่าไม้ เขตร้อนและพื้นที่ป่าไม้เขตอบอุ่น ส่วนสัตว์น้ำมีทั้งน้ำจืดและน้ำเค็มอยู่อย่างอุดมสมบูรณ์ เพราะมีแหล่งน้ำภายในทวีปมากมายและการที่ทวีปเอเชียมีอาณาเขตติดต่อกับทะเลและมหาสมุทรถึงสามด้านจึงเป็นทวีปที่มีทรัพยากรสัตว์น้ำเค็มมากด้วย
